عوامل پنهان که سرزمین و بیابان ما را از بین می برند

شاید شما عکس هایی از مناطق مختلف کشور را دیده باشید که یک گودال عمیق یا بزرگ را روی زمین نشان می دهد. شما همچنین می توانید در مناطقی مانند Isfahan یا Varamin Plaine اقامت داشته باشید و تخلیه زمین را مشاهده کرده اید.
این پدیده به نام Sagging نامیده می شود و یکی از علائم و همچنین دلایل تخریب زمین است. در مقاله ای با عنوان “ارزیابی دیجیتالی از تخریب زمین با در نظر گرفتن معیار میزان بلندی زمین در چهار حوضه داخلی ایرانی” محققان که در مجله سرزمین تهران منتشر شده اند ، پدیده تخریب زمین را بررسی کرده اند. این مطالعه به بررسی دلایل و پیامدهای این پدیده می پردازد و همچنین پیشنهاداتی را برای مقابله با آن ارائه می دهد. هدف اصلی این مطالعه در 5 حوزه آبخیز در فلات مرکزی ایران ، مساحت بیش از 6000 کیلومتر مربع منطقه بود که به دلیل خشک و نیمه SEC ها در معرض زمین و خنجر است.

برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی منجر به افت سطح آب در سفره های زیرزمینی و فشرده سازی لایه های خاک و رسوبات می شود که در نهایت منجر به پدیده زمین می شود.محققان از یک روش پیشرفته “تداخل رادار” برای اندازه گیری فرونشست و تجزیه و تحلیل وضعیت زمین در این حوضه ها استفاده کردند. این روش نوعی سنجش از راه دور است که امکان شناسایی و محاسبه دقیق تغییرات ارتفاع ، از جمله فرونشست ، با استفاده از تصاویر ماهواره ای ثبت شده در فواصل زمانی مختلف را فراهم می کند. اما درک بهتر از این امر مستلزم پاسخ این سؤال است که دقیقاً به معنای نابودی زمین چیست و نقش خستگی چیست.

تخریب زمین چیست و چرا مهم است؟

هنگامی که یک منطقه جغرافیایی باروری ، پوشش گیاهی یا ساختار طبیعی آن را از دست می دهد و دیگر قادر به تأمین نیازهای انسانی و محیطی نیست ، از بین می رود. این پدیده می تواند به صورت فرسایش خاک ، محلول شور ، کاهش پوشش گیاهی یا افت تنوع زیستی ظاهر شود.
تخریب زمین عواقب فراتر از محیط زیست دارد و می تواند منجر به مشکلات عمومی اقتصادی و اجتماعی ، به ویژه ناامنی غذایی ، کاهش بهزیستی عمومی و تشدید مهاجرت آب و هوا شود. یکی از مهمترین عوامل در تخریب زمین در ایران برداشت غیر ضروری منابع آب زیرزمینی است. این برداشت منجر به کاهش سطح آب در سفره های زیرزمینی و فشرده سازی لایه ها و رسوبات زمینی می شود که در نهایت منجر به پدیده ای از زمین می شود.

خنجر زدن ، امضا و علت تخریب اضافی

عادت زمین ، به این معنی که کاهش تدریجی در سطح با گذشت زمان ، یکی از مهمترین نشانه های تخریب زمین است. این پدیده نه تنها نشانه تخریب است ، بلکه روند تخریب را نیز تشدید می کند. فرونشست چگالی خاک را افزایش می دهد ، نفوذپذیری آن را کاهش می دهد ، رطوبت و آسیب به سفره های آب زیرزمینی را کاهش می دهد و این باعث می شود زمین مستعد فرسایش ، شوری و کاهش پوشش گیاهی باشد. همین ویژگی آن را به یکی از اصلی ترین عوامل برای توسعه بیابان زایی تبدیل کرده است. این روند در سالهای اخیر در بسیاری از دشت ها نقش داشته است.

فرونشست چگالی خاک را افزایش می دهد ، نفوذپذیری آن را کاهش می دهد ، رطوبت و آسیب به سفره های آب زیرزمینی را کاهش می دهد ، زمین را مستعد فرسایش ، شوری و کاهش پوشش گیاهی می کند.چگونه زمین زیر پاهای ما؟

در این مطالعه ، میزان فرونشست در چهار حوضه آبخیز مورد مطالعه قرار گرفته و در سانتی متر در سال گزارش شده است. طبق نتایج ، حوضه سالت دریاچه بیشترین میزان فرونشست را در 1.5 سانتی متر در سال داشت. پس از آن ، گارمسر 1.5 سانتی متر است. در گاوخونی ، لورلو و گرانادا حداکثر 1.5 سانتی متر گزارش شده است. در حوضه های مرکزی بیابانی و ابررسانا ، این تعداد به 2 سانتی متر می رسد. حداکثر نرخ در Sefidrood و Mount Tashkar_Marloo 5 سانتی متر است و در LUT و Siahkoh Desert_daranjir_saghand کمتر از 5 سانتی متر در سال است.

سطح ، بالاترین دامنه فرونشست در طیف وسیعی از آن کمتر از 1.5 سانتی متر در سال قرار دارد که تقریباً 2 ٪ از کل مساحت چاله را نشان می دهد. پس از آن ، مناطق فرونشست 0.5 تا 5 سانتی متر (2 ٪) ، از 1 تا 2 سانتی متر (2 ٪) و بیش از 2 سانتی متر در سال (2 ٪) است.

بحران آب زیرزمینی

برای اندازه گیری وضعیت منابع آب زیرزمینی ، محققان از دوره آبهای زیرزمینی استفاده کردند. این شاخص نشانگر کاهش سطح آب در سفره های زیرزمینی است که به طور کلی منجر به برداشت بیش از حد آب می شود. براساس نتایج ، 5 ٪ از کل مساحت منطقه مورد مطالعه بیشتر از 5 سانتی متر در سال است که نشانگر افت شدید منابع آب زیرزمینی است. 2 ٪ مساحت 1 تا 2 سانتی متر و 2 ٪ 2 تا 5 سانتی متر است. تنها 5 ٪ از مناطق مورد مطالعه کمتر از 5 سانتی متر در سال است.

بالاترین شدت با شدت زیاد تخریب به حوضه کویر مرکزی (2 ٪) ، سالت دریاچه (2 ٪) و هامون جزموریان (2 ٪) مرتبط استبراساس این شاخص ، بالاترین شدت تخریب به حوضه مرکزی کویر (2 ٪) ، سالت دریاچه (2 ٪) و هامون جازموران (2 ٪) مرتبط است.

کیفیت آب های زیرزمینی ، عامل پنهان تخریب

علاوه بر کمیت ، کیفیت منابع آب زیرزمینی نیز نقش تعیین کننده ای در تخریب زمین دارد که دو شاخص کلیدی مورد بررسی قرار گرفته است. اول ، شاخص هدایت الکتریکی آب است که میزان نمک های محلول در آب را نشان می دهد. شاخص هدایت الکتریکی یکی از معیارهای اصلی شوری است. شوری زیاد می تواند کیفیت آب و احتمالاً شورش های خاک را کاهش داده و پوشش گیاهی را کاهش دهد.
نتایج نشان می دهد که 2 ٪ از مساحت مورد مطالعه در کلاس “بسیار شدید” ، 2 ٪ در کلاس “شدید” ، 2 ٪ در کلاس “متوسط” و تنها 2 ٪ از نظر هدایت الکتریکی در کلاس “پایین” قرار دارند. بالاترین شدت این شاخص متعلق به همون Jazmourian (2 ٪) و Salt Lake (2 ٪) است. همچنین در کلاس شدید ، بزرگترین منطقه به گاوخونی (2 ٪) اختصاص یافته است.

شاخص دوم شاخص نسبت جذب سدیم است که تأثیر سدیم را در مقایسه با سایر یون ها ، کلسیم و منیزیم بر ساختار خاک نشان می دهد. این نسبت این نسبت می تواند به خاک آسیب برساند و نفوذپذیری آن را کاهش دهد. نتایج نشان می دهد که منطقه در کلاس “متوسط” و 4.9 ٪ در کلاس جدی “جدی” قرار می گیرد.
در میان مناطق با شدت بالا ، فقط حوضه مرکزی بیابانی و دو منطقه دیگر در طبقه “بسیار شدید” قرار دارند و تنها 1.5 ٪ از کل مساحت را می پذیرند. در کلاس شدید ، بیابان مرکزی 2 ٪ از منطقه را نشان می دهد.

تخریب زمین شدیدتر از آن چیزی است که فکر می کنیم

یکی از نوآوری های اساسی این مطالعه ، معرفی نرخ فرونشست زمین مانند معیار کمی و مستقل در ارزیابی شدت تخریب زمین است. پیش از این ، در بسیاری از مدلهای ارزیابی ، فرونشست نادیده گرفته شده یا غیرمستقیم در نظر گرفته شده است. مطالعه حاضر با تهیه مدل موجود و افزودن نرخ یارانه به معیارهای آب های زیرزمینی ، مدل جدیدی را معرفی کرده است.

هدف از این تغییر در مدل سازی ، ارزیابی ارزیابی دقیق تر و دیجیتالی از تأثیر آب های زیرزمینی و یارانه بر شدت تخریب زمین است. مقایسه کارتهای شدت شدت زمین در دو مدل – یکی مستقل از فرونشست و دیگری با آن – نشان می دهد که افزودن این شاخص تصویری واقع بینانه تر از تخریب را فراهم می کند.

با توجه به میزان فرونشست ، طبقه بندی شدت میدان به 5 ٪ از منطقه مورد مطالعه افزایش یافته است. به عبارت دیگر ، در این بخش از منطقه ، مدل جدید شدت تخریب بیشتر از مدل قبلی را ارزیابی کرده است. از این مقدار ، 5 ٪ به سطح بالاتری از شدت (از متوسط ​​تا شدید و شدید به شدید) منتقل شد.

بیشترین افزایش در شدت تخریب زمین به حوضه های نمک ، گاوخونی و حوضه کویر مرکزی مرتبط است. این مناطق همچنین در تجزیه و تحلیل میزان فرونشست و سطح آب های زیرزمینی بسیار مهم بودند.بیشترین تجربه در کدام زمینه ها وجود دارد؟

جزئیات این تغییرات نشان می دهد که بیشترین افزایش در شدت تخریب زمین به بیابان های نمک ، گاوخونی و مرکز مرتبط است. این مناطق مواردی هستند که در تجزیه و تحلیل میزان فرونشست و سطح آب های زیرزمینی بسیار مهم بودند. به عنوان مثال ، در 5 ٪ از سطح نمک دریاچه ، پس از شاخص فرونشست ، شدت تخریب افزایش یافته است.
این نتایج به وضوح نشان دهنده نقش مستقیم و جسورانه فرونشست در تشدید تخریب زمین است و نشان می دهد که جهل این شاخص در مدلهای ارزیابی می تواند منجر به تصمیمات ناقص و نادرست شود.

چگونه پاهای خود را محکم کنیم؟

نویسندگان مقاله تأکید می کنند به منظور مقابله با روند تشدید تخریب زمین در ایران ، باید به روابط نزدیک بین فرونشست و کاهش منابع آب زیرزمینی توجه جدی شود. این دو پدیده ، در بیشتر موارد ، در همان زمان اتفاق می افتد و هم افزایی منفی بین آنها فشار بیشتری بر منابع طبیعی کشور وارد می کند.

با توجه به اینکه نرخ فرونشست هنوز یک مرجع ملی استاندارد برای طبقه بندی شدت ندارد ، نویسندگان پیشنهاد می کنند که سازمان های مسئول یک بانک اطلاعاتی کامل و بالاتر از وضعیت مواد در کشور ارائه می دهند. این داده ها ممکن است اساس ارزیابی دقیق تر ، سیاست های منطقه ای و اقدامات اصلاحی باشد.

از جمله اقدامات توصیه شده در این مقاله ، کنترل دقیق برداشت آب زیرزمینی در مناطق بحرانی ، تدوین دستورالعمل های فنی و مدیریت برای استفاده بهینه از آب های زیرزمینی ، اجرای برنامه های حفاظت از پوشش گیاهی ، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک است که نقش مهمی در حفظ رطوبت خاک و کاهش رطوبت خاک دارند.

اگر یک مدیریت مناسب و کامل در حوضه های حساس انجام نشود ، در آینده ای نه چندان دور ، یک منطقه مهم از زمین در این مناطق وارد دسته های شدید و بسیار نابود شده می شود ، که ممکن است غیرممکن یا بسیار گران باشد.